Redactie Metro Entertainment 18 dec 2017, 12:40

Leestijd: 4 minuten

Eminem brengt woede met een vleugje optimisme

Wie Eminem kent als clowneske rebel, zal schrikken van Revival, zijn nieuwe album: niet eerder klonk de rapper zo woedend en geëngageerd.

Door Thomas Heerma van Voss

‘Ivanka Trump ligt opgesloten in de kofferbak. Een witte agent zweert dat hij zwarten nooit met rust zal laten. En de huidige Amerikaanse regering deugt van geen kant, met Trump als dieptepunt: een chaos veroorzakende moderne Hitler, daar komt zijn rol op neer.’

Jawel. Dit en meer rapt Eminem (1972) op Revival, zijn eerste album in vier jaar tijd. En hij toont zich hier geëngageerder dan ooit tevoren. Woedender ook. Het lijkt alsof het huidige Amerikaanse politieke klimaat een enorme frustratie in hem heeft losgemaakt – de cover bestaat veelzeggend genoeg ook uit een close-up van de Amerikaanse vlag, het draait hier om de huidige toestand van The U.S.A.. ‘He’s tryin’ to divide us,’ rapt hij onder meer over Trump, die op het hele album voortdurend opduikt. Dat hij Fox News napraat. Dat hij golft met de KKK. Dat hij Twitter belangrijker vindt dan goed beleid voeren. Dat hij een onvervalste racist is.

Het zijn meer losse sneren dan dat er grote analyses gemaakt worden of dat Eminem echt verrassende inzichten deelt. Toch gaat hij verder dan alleen maar simpel bashen: hij behandelt allerlei lagen en figuren uit de hedendaagse Amerikaanse politiek, zoals Trumps spindoctor en woordvoerster Kellyane Conway en de controversiële Republikeinse senator Mitch McConnell (die hij beiden bekritiseert). En wanneer Eminem in het nummer Untouchable ingaat op racistische agenten, doet hij dat niet alleen vanuit het perspectief van de politie, maar ook door de ogen van zwarte slachtoffers: ‘We just want a safe environment for our kids / But can’t escape the sirens / Don’t take a scientist to see our violent nature lies in / The poverty that we face so the crime rate’s the highest in.’

Interessant, die twee botsende perspectieven – een soort nieuwe, meer politiek betrokken variant van Eminems klassieker Stan (die megasuccessingle van al bijna twintig jaar geleden over een verstoorde fan-idoolverhouding). En ook interessant dat Eminem zijn positie als hiphopicoon, met wereldwijd nog steeds een gigantische volgersschare, gebruikt om iets te zeggen over de huidige wereld. Toen hij in 1999 doorbrak, was hij toch vooral een sarrende, extreem getalenteerde puber. Hij spotte met alle bestaande wetten binnen de hiphopwereld en groeide uit tot een van de beste en succesvolste rappers ooit. Sindsdien is hij dat in elk geval dat laatste altijd gebleven: hij raakte weliswaar meerdere keren depressief en verdween af en toe uit zicht, critici werden steeds minder enthousiast van zijn werk, maar toch weet hij elke keer weer een miljoenenpubliek te vinden. Daarmee heeft hij een ronduit unieke status bereikt: hij is van de zeldzame rappers die decennialang aan de top blijft staan. Wie doet dat hem na? En welke hedendaagse popartiest zet zijn machtspositie in om zo hard uit te halen naar de huidige politiek?

Fijn dat hij echt iets inhoudelijks wil overbrengen, onder Eminems enorme publiek zullen genoeg luisteraars zijn die hoogst zelden over politiek nadenken. Maar met de toegenomen ernst lijkt er ook een zekere speelsheid uit zijn werk verdwenen. Eminems manier van rappen heeft ten opzichte van eerder werk iets ratelends gekregen. Iets drammerigs zelfs: alsof hij zijn boodschap zo graag wil overbrengen dat hij niet meer let op de rest. De muzikale begeleidingen op Revival klinken af en toe blikkerig en voorspelbaar – heeft hij iemand in zijn omgeving die af en toe gewoon nee kan zeggen tegen zijn voorstellen?

Alles in dienst van het grote goed, zullen we maar zeggen: Eminem heeft iets geëngageerds op zijn lever en wil dat koste wat kost met ons delen. Wie hem tot dusverre vooral kende als clowneske rebel, zal schrikken bij het luisteren van Revival. Woede en ernst, dat zijn de toonsoorten die deze verzameling nummers kenmerken, met af en toe een vleugje optimisme: het Amerikaanse volk zal niet gebroken worden (‘Stand up! Hands up!’). En zal hier vroeg of laat sterker uitkomen. Want daar is Eminem ondanks al zijn sneren ook weer van overtuigd: het komt uiteindelijk goed, al is het maar omdat hij nu zo vrijelijk benoemt wat er allemaal misgaat.