Erik Jonk Entertainment 5 sep 2017, 06:54

Leestijd: 4 minuten

‘Misdadigers moeten weten dat zij levens verwoesten’

Yvonne is door twee overvallen beschadigd voor het leven. Zij vertelde dat in de rechtszaal tegen de verdachte en dinsdagavond op tv.

Niet één, nee twee keer werd Yvonne (48) de dupe van een gewelddadige overval in een dorpstankstation in Overijssel. De eerste overvaller werd nooit gepakt, de tweede wel (2 jaar cel, waarvan 8 maanden voorwaardelijk, en een drugs- en alcoholverbod). Yvonne werkt nog altijd aan dezelfde pomp, maar is ondanks de nodige hulp voor het leven beschadigd. Dat wilde zij de verdachte voor zijn veroordeling graag laten weten en maakte daarom gebruik van het spreekrecht tijdens de rechtszaak.

Pijnlijke confrontatie

Spreekrecht is in Nederland sinds de vorige zomer onbeperkt. Elk slachtoffer mag de rechters vertellen wat de gevolgen zijn van het misdrijf dat hen of hun dierbare is aangedaan. Tv-maker Angela Groothuizen volgde het afgelopen jaar mensen die de pijnlijke confrontatie met verdachten aangaan. In het programma Spreekrecht vertelt tiener Rik dinsdag het verhaal dat hij van zijn twaalfde tot zijn veertiende seksueel werd misbruikt door vrienden van zijn ouders. Hij sprak de laffe daders, zoals hij ze noemt, in de rechtszaal toe. Yvonne komt aangrijpend aan bod over de twee tankstationovervallen. Metro sprak Yvonne.

Mes op buik gericht

De eerste keer in 2012 kreeg zij een wapen op zich gericht en sloot ze zich totaal in paniek in een magazijn op. De tweede keer, vorig jaar, wist ze het meteen: die komt geen pakje sigaretten kopen. Toen de overvaller geld had gepakt, eiste hij – met een mes op haar buik gericht – nog meer. „Tankstations hebben nooit veel cash in de kassa”, verzucht Yvonne. „Dat komt natuurlijk door het pinnen, maar ook omdat veel geld meteen wordt weggesluisd.”

‘Ik ga nooit meer terug naar dat hok’, dacht ze na overval twee. „Maar het aantal kaartjes, bossen bloemen en steunbetuigingen was zo groot dat ik er toch weer werk”, zegt Yvonne nu. „Het gaat ook wel goed met me, ik ben er beter doorheen gekomen dan de eerste keer. Toen wilde ik niets meer en schopte ik overal tegenaan. Na de tweede overval heb ik meteen psychologische hulp gezocht en dat heeft me enorm geholpen.”

Op van de zenuwen

Ze vindt de tv-uitzending van vanavond mooi geworden, maar heeft er ook een dubbel gevoel over. „Na de overval in november, kwam het gevoel bij de tv-opnames en de rechtszaak dit voorjaar weer terug. Ik ben nu ook op van de zenuwen. Dan steek ik liever mijn kop in het zand om er niet meer aan te denken. Maar ja, het is een deel van mijn leven geworden.”

Ze weet ook waarom ze aan Spreekrecht heeft meegedaan en dat is het belangrijkste: laten weten dat het er is en misdadigers laten voelen hoe zij levens verwoesten. „Dat is mijn boodschap. De overvaller heeft mij niet uitgekozen, ik was toevallig in dat tankstation. Maar hij moest wel weten dat ik in mijn leven banger ben geworden. Dat ik soms niet kan ademen en dat ik was lamgeslagen. Als er iemand voor de deur staat kijk ik eerste door een klein raampje wie het is. Mijn man moet voor hij binnenstapt eerst een berichtje sturen, anders schrik ik me dood. Zo ben ik nooit geweest. Ik fietste altijd doodleuk ’s nachts alleen over straat. Als ik door de uitzending één mens kan helpen, ben ik blij.”

Tien seconden-beslissing

Diezelfde man, Frank, las Yvonnes verklaring in de rechtbank voor. Dat kon ze zelf niet. Frank: „Een verklaring tegen een man die door schulden en uit paniek zijn overval pleegde. Via het spreekrecht vertelden we hem wat zijn tien seconden-beslissing voor schade heeft opgeleverd. Ik zat schuin van de dader en kon hem aankijken tijdens het voorlezen, dat vond ik best moeilijk. We hebben overigens ook aan de documentaire meegedaan om te laten zien dat je zo’n situatie niet alleen kunt oplossen. Dat er veel hulpinstanties zijn die geweldig werk verrichten.”

De uiteindelijk veroordeelde overvaller, die tot dan toe geen strafblad had, reageerde vol spijt op de woorden van Yvonne en Frank. „Ik denk dat ik haar leven heb verpest, ik had dit nooit mogen doen”, meldde hij de rechter. Die woorden hebben Yvonne goed gedaan. „Heel gek, want ik kreeg zo wat sympathie voor de dader. Dat is heel dubbel. Beschadigd blijf ik echter voor altijd.”

Spreekrecht is onbeperkt

Onbeperkt spreekrecht in de rechtszaal is in Nederland sinds 1 juli 2016 mogelijk voor slachtoffers van ernstige misdrijven. Slachtoffers kunnen zeggen wat ze bijvoorbeeld vinden van de schuld van de verdachte en wat de straf zou moeten worden. Hiervoor mochten slachtoffers zich alleen uitlaten over wat het misdrijf voor hen persoonlijk betekent. Wie zich goed wil voorbereiden, kan hulp vragen aan Slachtofferhulp Nederland. Wil je zelf liever niet spreken, dan kun je ook besluiten een schriftelijke verklaring te laten voorlezen. Cijfers over het gebruik van spreekrecht over het eerste jaar zijn er nog niet.

Spreekrecht, elke dinsdag om 21.30 uur op RTL 4.